‘Moslimfobie, intimidatie bij politie en de top kijkt weg’, zo luidde de kop in het NRC van gisteren boven een artikel waarin de misstanden bij de politie uitgebreid onder de aandacht werden gebracht. Politiecoach Carel Boers, voormalig directeur van de Rabobank Den Haag, die lange tijd leidinggevenden bij de politie coachte, vertrekt omdat de top van de politie niets doet met zijn constateringen en wegkijkgedrag vertoont. Hij signaleert al jarenlang misstanden die niet meer onder de noemer van ‘een incident’ kunnen worden geschaard. Excessief geweld, racisme richting collega’s en naar burgers toe, vrouwonvriendelijk gedrag en seksuele intimidatie zijn aan de orde van de dag. Het wordt niet alleen getolereerd door leidinggevenden. Nee, leidinggevenden maken zich hier ook zelf schuldig aan aldus Boers. Korpschef Erik Akerboom zegt ‘geschrokken te zijn’ van de kritiek en van de persoonlijke verwijten en Grapperhaus zegt ‘dat het goed is dat de signalen serieus genomen worden’. Reacties waarmee de vele goedwillende en hardwerkende dienders bij de politie weinig kunnen. Dienders waarvan er meerderen zich op straat veiliger voelen dan op het eigen politiebureau.
Op de homepage van de politie staat vermeld waar de politie voor staat. Onder andere: De politie is er om de democratie te beschermen en de wet te handhaven. Ze is het gezag op straat. Zij heeft oog en oor voor wat er leeft in de samenleving. De politie is er voor iedereen. Door de constateringen van Boers en andere klokkenluiders moet je je afvragen of de politie hiertoe nog wel in staat is. Zeer zorgwekkend.
De oorzaak van al deze ellende ligt niet bij de homohaters, de seksisten, de racisten en de ‘ik bepaal zelf wel hoe ik mijn werk doe’ figuren die de politie blijkbaar rijk is. Figuren die daarmee het overgrote deel hun collega’s onrecht aandoen, in een kwaad daglicht zetten en het trotsgevoel op het mooie vak dat de politie heeft doet verdwijnen. De oorzaak ligt bij het wegkijkgedrag van de top.
De top dient in de eerste plaats haar eigen mensen te beschermen. Een veilige werkomgeving is immers één van de randvoorwaarden om je werk goed te kunnen doen. De politiemensen die de moed hadden wantoestanden aan te kaarten werden echter genegeerd. Of kregen de boodschap hun problemen met de eigen chef op te lossen. De eigen chef die notabene meermaals de oorzaak van het probleem was.
Op de tweede plaats dient de leiding uitwassen aan te pakken en het gif dat in de organisatie zit te verwijderen. Daar maak je je niet populair mee maar dat hoort wel bij je verantwoordelijkheid als leidinggevende. Ingrijpen draagt bij aan het gezag van de leiding omdat de medewerkers daardoor ervaren dat de waarden van de organisatie belangrijk zijn en worden bewaakt. Terwijl wegkijkgedrag daarentegen het gezag van de leiding juist aantast omdat de ontbrekende daadkracht leidt tot een toename van een onveilig gevoel. Daarnaast geeft het ruimte aan de dissonanten in het team om door te gaan met het creëren van eigen subculturen die strijdig zijn met de kernwaarden van de politie (integer, betrouwbaar, moedig en verbindend).
Op de derde plaats dient het teambelang altijd te prevaleren boven het eigen (carrière)belang. De leider is immers slechts een passant en moet een dienende houding aannemen richting de organisatie. De opdracht en de bescherming en ontwikkeling van de eigen mensen dienen altijd voorop te staan. Hoe hoger leidinggevenden in de top van een organisatie komen, des te meer ze belang hechten aan de kwaliteiten ‘omgevingssensitiviteit’ en ‘politieke correctheid’. Dat is begrijpelijk wanneer je met veel belangen rekening moet houden. Maar onacceptabel wanneer je daarmee de missie van de organisatie in gevaar brengt en afbreuk doet aan de bescherming van je mensen.
De huidige leiding blijkt niet in staat te zijn haar eigen mensen te beschermen. Ze is er voor verantwoordelijk dat de waarden van de politie tot holle frasen zijn verworden en geen betekenis meer hebben. De leiding is niet in staat de intimiderende machocultuur om te vormen tot een cultuur waarin burgers recht wordt gedaan en medewerkers weer trots kunnen zijn. Alles staat of valt met sterk leiderschap. Het vervangen van de top is dan ook noodzakelijk om het tij te kunnen keren.
