Eind mei, 5 maanden geleden, concludeerde de Raad van State dat het huidige Nederlandse beleid voor stikstofuitstoot strijdig was met de Europese natuurwetgeving. Het Europese Hof had die conclusie al eerder getrokken. Het besluit kan geen verrassing zijn geweest want onze politieke verantwoordelijken wisten al jaren dat onze landbouw en veeteelt teveel stikstof uitstootten. De uitspraak zette wel direct tientallen projecten in de wacht. Niet alleen in de bouw en de industrie maar ook projecten voor dijkversterking en hoogwaterbescherming. Kortom, een wake up call om daadkracht te tonen en maatregelen te nemen.

Verder dan een inventarisering van het probleem en het opperen van mogelijke (partij-politieke) oplossingen is het niet gekomen. Na 5 maanden is de situatie nu langzaam geëscaleerd en heeft het grote economische gevolgen. Niet alleen de boeren voelen zich nu in hun bestaansrecht aangevallen. Als gevolg van de uitspraak van de Raad van State dreigen (bouw)ondernemingen failliet te gaan en zijn gedwongen ontslagen niet langer uit te sluiten. Na een aantal grote boerenprotesten is het deze week de beurt aan de ondernemers van Nederland om te protesteren tegen het kabinetsbeleid. Een ongebruikelijke gang van zaken omdat het Malieveld in Den Haag toch hoofdzakelijk het terrein was van vakbonden. De ondernemers van Nederland zien met lede ogen de besluiteloosheid en het gebrek aan daadkracht van de regering aan en maken zich zorgen dat Nederland economisch tot stilstand komt nu het door de opgelegde milieuregels op slot is gezet. Het zijn ook de ondernemers die nu na 5 maanden vinden dat het tijd wordt dat onze premier zijn verantwoordelijkheid gaat nemen en in actie komt.

Premier Rutte heeft zich de afgelopen 9 jaar als premier echter niet in eerste instantie als daadkrachtige leider geprofileerd. Dat is natuurlijk ook niet eenvoudig in het versnipperde politieke landschap in Nederland. In 2010 en 2011 werd hij uitgeroepen tot politicus van het jaar vanwege zijn kundigheid om als ‘evenwichtskunstenaar’ te laveren om steun te krijgen voor het beleid van zijn minderheidskabinet. Rutte bleek de praktische en goedlachse premier die op een laconieke wijze compromissen sloot en er  geen moeite mee had om water bij de wijn te doen als het om VVD-verkiezingsbeleid ging. In een interview gaf hij ooit aan dat hij er trots op was dat hij geen visie had (“Visie is als de olifant die het uitzicht belemmert”). Dat gaf hem de ruimte om nergens aan gehouden te zijn en stelde hem in staat om, afhankelijk van de belangen van dat moment, een standpunt in te nemen

In deze tijden van crisis werkt die leiderschapsstijl niet meer. Een bevolking verwacht leiderschap en daadkracht van zijn leiders waarbij zij laten zien dat ze effectief en adequaat reageren op onvoorziene omstandigheden. Zoals van Vugt en Wildschut in hun boek “Gezag” beschrijven “kijken mensen in tijden van crisis en conflict automatisch naar een sterke leider. Een sterke leider komt voor hen op en neemt stelling. Een sterke leider wacht niet af, maar gaat proactief te werk en durft beslissingen te nemen. Hij inspireert de groep om gezamenlijk de strijd aan te gaan”.

De huidige crisis vraagt om besluitvaardigheid en daadkracht. Die zijn nodig om de juiste beslissingen te nemen die nodig zijn in het algemeen belang. Niet langer kan alleen maar de Minister van Landbouw de probleem-eigenaar zijn. Daarnaast moet voorkomen worden dat Provincies ieder voor zich gedwongen zijn te anticiperen op de lokale omstandigheden.  Wie onder deze omstandigheden goed wil leiden, moet zijn verantwoordelijkheid nemen, het eigenbelang (partijbelang) ondergeschikt maken aan het landsbelang en de boodschap duidelijk communiceren.