‘Er gaat een golf van zelfsturing door Nederland heen’ vindt expert Jules Koster, Directeur Innovatie bij het trainingsinstituut De Baak. ‘En daarmee dreigt een existentiële crisis voor managers. Want als de medewerker zelf traditionele managementtaken oppakken, waar hebben we dan nog managers voor nodig?’ zo vervolgt hij in een artikel op managementteam.nl. Volgens Koster vertellen leiders van de toekomst hun medewerkers niet langer wat ze moeten doen. ‘De nieuwe baas moet weten hoe zijn medewerkers zelf willen werken en welke kant het team op wil. Vervolgens is het aan de manager om de medewerkers te helpen hun doelen te halen. De nieuwe baas moet dus vooral een goede facilitator zijn’.
Dat een Directeur Innovatie voortdurend op zoek is naar minder traditionele oplossingen en daarvoor out-of-the-box denkt, komt op mij niet onlogisch over. Als het dan om leiderschap gaat rijst bij mij wel gelijk de vraag of we daarvoor zo ver moeten gaan dat de werkvloer de richting van de organisatie gaat bepalen. Zelfsturing volgens zijn definitie, dat de werknemers zelf invulling geven aan het ‘waarom’ en ‘hoe’, is de wereld op zijn kop. En dus gedoemd te mislukken. Zelfsturing waarbij binnen een door de leiding (lees: management) aangegeven ‘waarom’ het ‘hoe’ zelf mag worden bepaald heeft wel een kans van slagen. Het is dan geen zelfsturing meer, maar zelforganisatie. Het stelt de medewerkers, binnen bestaande kaders, met hun bezieling en vakmanschap in de frontlinie centraal. Daardoor ontstaat een balans tussen sturing en zelforganisatie. In evenwicht gehouden door een duidelijk commanders intent (lees: collectieve ambitie). Defensie noemt deze vorm van zelforganisatie Opdrachtgerichte Commandovoering ook wel Mission Command Leiderschap.
‘Zelfsturing waarbij ‘waarom’ en ‘hoe’ aan de medewerkers wordt overgelaten is de wereld op zijn kop’
Zelfs de algemeen directeur Hollands Kroon, een gemeente die zelfsturing succesvol heeft geïmplementeerd, beschrijft in zijn boek ‘Pole Position’, de rol van een duidelijke richting. ‘De bindende kracht van de gemeente Hollands Kroon is een eenduidige visie. Het is de basis voor een vitale organisatie waarin het bestuur stuurt op hoofdlijnen en er een scheiding is tussen ‘wat’en ‘hoe’. De gemeente Hollands Kroon is een organisatie met heel veel ruimte zo laag mogelijk in de organisatie maar tegelijkertijd ook een aantal duidelijke kaders’. Zonder dat de gemeente Hollands Kroon zich dat realiseert past het de sturingsstijl Mission Command Leiderschap toe en noem dat zelfsturing.
Mission Command vraagt van de leiding meer dan alleen maar ‘facilitator zijn’. Binnen Mission Command Leiderschap is richting geven en duidelijkheid scheppen de eerste verantwoordelijkheid van een leider. Hoe innovatief je ook wilt zijn, het is de leiding die uitdraagt waar de organisatie voor staat, waar het op de langere termijn wil uitkomen en hoe ze de daarvan opgeleide doelen gaan realiseren. Dat wil niet zeggen dat die visie en richting uitsluitend en alleen door de leiding moet worden bepaald. Kennis is gemeengoed geworden en niet alleen aan de leiding voorbehouden. Veel kennis en goede initiatieven zit in de hoofden van de professionals op de werkvloer. Leiders die Mission Command leiderschap toepassen maken gebruik van de kennis en ervaring van hun medewerkers en betrekken hen bij de besluitvorming. Het resulteert niet alleen in breder draagvlak maar ook een betrouwbare uitvoering van de beslissingen.
Verandering wordt pas ingezet als een leider de eerste stappen zet
Dat een leidinggevende meer moet zijn dan uitsluitend ‘een facilitator die moet weten hoe zijn mensen willen werken’ blijkt in de praktijk. Belangen zijn vaak tegenstrijdig en mensen hebben niet altijd dezelfde opvattingen en overtuigingen. Het is niet echt realistisch om als leidinggevende te verwachten dat je medewerkers met een eensluidend advies of een door iedereen gedragen aanbeveling komen. Dat wordt nog minder waarschijnlijk als er risico’s bij komen kijken of als het om pijnlijke dilemma’s gaat. Consensus is dan vaak ver te zoeken. Onder die omstandigheden moeten leiders initiatief nemen, energie bundelen en aangeven waar het heen moet. Met andere woorden: leiden vanuit overtuiging door zelf de eerste stappen in de gestelde richting te zetten. Voorbeeldgedrag werkt nu eenmaal inspirerend en is de meest sterke vorm van beïnvloeding.
Meer weten over Misson Command Leiderschap? Zie Mission Command of neem contact met ons op.
