Vorige week verscheen de tiende, vernieuwde druk van ‘Niemand is belangrijker dan het team’. Een boek geschreven met de achtergrond van 40 jaren dienst binnen de Koninklijke landmacht. En vanuit de overtuiging dat de mensen waar je leiding aan geeft jou alleen bereid zijn te volgen als jij jouw eigenbelang ondergeschikt maakt aan het teambelang. ‘Niemand is belangrijker dan het team’ is binnen de Landmacht geen inhoudsloos begrip maar een voorwaarde om als eenheid en individu in risicovolle omstandigheden te kunnen overleven.

Sinds het verschijnen van de eerste druk in 2016 vraag ik mezelf wel regelmatig af of de overtuiging  dat ‘niemand belangrijker dan het team’ is, nog wel van deze tijd is. En of ik misschien geen romanticus ben uit de prehistorie die is blijven hangen in die gedachte. Er zijn namelijk zoveel voorbeelden van leidinggevenden, mensen die leiding ontvangen en anderen die volledig lak aan dit beginsel hebben. Voorbeelden te over. Als individualisme egoïsme wordt, en de autonomie van mensen doorslaat, tast dat de solidariteit in de samenleving aan. Het leidt tot verhuftering waarin het alleen nog maar om de grote ‘dikke ik’ gaat. Als collectivisme daarentegen niet langer veilig en rechtmatig is, en totalitair wordt, gaat dat ten koste van de persoonlijke vrijheid van het individu. Het kan leiden tot onderdrukking. De geschiedenis, maar jammer genoeg ook de huidige tijd, staan bol van de voorbeelden van machtsmisbruik door het collectief. Gelukkig bestaat er in de westerse samenleving, sinds de opgestelde Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, zoiets als het recht op zelfbeschikking. De balans tussen collectivisme en individualisme heet in de westerse wereld democratie. Met als uitgangspunt dat mensen hun eigen belang kunnen nastreven zolang dat niet ten koste van anderen gaat.

Met de oplopende corona-besmettingen en de overbelasting die dit tot gevolg heeft voor de ziekenhuizen, is de discussie tussen collectief en individueel belang weer actueel. Niet-gevaccineerden zijn verantwoordelijk voor een flink deel van de corona gerelateerde zorgvraag. Nederland telt 12 procent ongevaccineerden. Deze minderheid, in de praktijk toch nog zo’n 1,2 miljoen Nederlanders, maakt voor de helft deel uit van de opgenomen corona-patiënten. Op de IC-afdeling is dat maar liefst 70 procent. De kans om in het ziekenhuis te belanden wordt 17 keer lager door vaccinatie. De kans om op de intensive care te belanden zelfs 25 keer. Een enorm gunstig effect van een relatief eenvoudige maatregel die vaccinatie is. Waarmee is aangetoond dat vaccinatie werkt.

De cijfers tonen onomstotelijk aan dat de keuzevrijheid van het individu om zich wel of niet te laten vaccineren tot beperkingen voor het collectief leidt. Ernstig zieke patiënten, die dringend moeten worden geopereerd, komen op een steeds langer wordende wachtlijst te staan. Waardoor er zelfs een kans bestaat dat zij daardoor overlijden. Daarnaast leidt het aanscherpen van de corona-beperkingen, om de druk op de ziekenhuizen te verminderen, tot economische schade voor grote groepen ondernemers, maar vooral ook onrust onder de bevolking.

In onze democratie is het kabinet de aangewezen autoriteit om de balans tussen collectief en individueel belang te bewaren. Juist in tijden van crises wordt van hen leiderschap gevraagd om de goede dingen te doen en de besluiten te nemen die nodig zijn. Daarin mag geen plaats zijn voor politiek geschipper met het oog op populariteits peilingen of toekomstige verkiezingen. Het helpt dan ook niet om aan de ene kant te blijven beweren dat de keuzevrijheid van het individu gerespecteerd wordt terwijl er gelijktijdig nagedacht wordt over het invoeren van een corona-pas en het toepassen van de 2G-regel. Dergelijke politieke tegenstrijdigheden ondermijnen de geloofwaardigheid en voeden de argwaan bij de burger.

Op dit moment is er behoefte aan duidelijkheid, de bereidheid om de moeilijke besluiten te nemen en te handelen in het belang van het collectief.

Wat zou er dan moeten gebeuren? Voer zo spoedig mogelijk de 2G-maatregel in. Er word al weken lang door het OMT op aangedrongen. Een land als Duitsland heeft dat al lang ingevoerd. Dat betekent dat alleen nog mensen die tegen COVID-19 zijn gevaccineerd of van de ziekte hersteld zijn een coronatoegangsbewijs krijgen. Deze maatregel maakt het leven van ongevaccineerden een stuk lastiger. Het voorkomt daarentegen wel ingrijpende maatregelen zoals volledige sluiting van de horeca en theaters alsmede het afblazen van evenementen. Voer vervolgens een vaccinatieplicht in voor personeel in de zorg, de horeca, het onderwijs maar ook de veiligheidsdiensten als Politie, Brandweer en Defensie. Stel daarnaast een QR-code verplicht voor studenten op HBO en universiteiten als zij live onderwijs willen volgen. En zet hoge geldboetes op het frauderen met QR-codes.

Voor de langere termijn wordt het onderhand tijd dat er een plan komt om de zorg op dit vlak te ontlasten en te ondersteunen. Er is inmiddels een ziekteverzuim van 20% in ziekenhuizen. Veel personeel in de zorg is gestopt of overweegt te stoppen. Die trend moet gestopt worden. Het is natuurlijk niet uit te leggen dat we in Nederland al zenuwachtig worden als er 500 mensen op de intensive care liggen. Niet vanwege onvoldoende bedden maar tekorten aan personeel. Dat we nu wederom patiënten naar Duitsland moeten overbrengen geeft aan dat we weinig hebben geleerd van het eerste corona-jaar en benadrukt de noodzaak van een lange termijn visie.