Over de kwaliteit van leiderschap in ons land valt wel het een en ander op te merken. Leiderschap is nog nooit zo bekritiseerd geweest als in de laatste jaren. Zowel in de private als publieke sectoren zien we dagelijks voorbeelden van schandalen en falend management. Regelmatig stel ik mezelf de vraag of mijn overtuiging dat ‘Niemand belangrijker is dan het team’ en de stelregel dat het groepsbelang boven het eigen belang moet gaan, nog wel van deze tijd is. Niet in de laatste plaats omdat die keuze voor leidinggevenden persoonlijk nadelige gevolgen kunnen hebben. De consequenties van de moeilijke beslissingen die zij moeten nemen worden namelijk niet altijd door iedereen gesteund of geaccepteerd.
Dit weekend konden we in de krant lezen dat de gevolgen van genomen beslissingen zelfs verstrekkende gevolgen voor een leidinggevende kan hebben. Dat ondervindt burgemeester Jos Wienen van Haarlem momenteel. Deze burgemeester wordt zodanig ernstig bedreigd dat hij permanent beveiligd moet worden door agenten met kogelvrije vesten en automatische wapens. De oorzaak daarvan laat zich niet moeilijk raden. Burgemeester Jos Wienen liet begin 2017 het clubhuis van de Hells Angels sluiten en drie kopstukken arresteren op verdenking van afpersing en geweldpleging. Hij liet daarnaast een illegaal casino sluiten. Daarnaast treedt hij resoluut op door bewoners met wietplantages uit hun woningen te zetten. Hoewel officieel onduidelijk is waar de bedreigingen vandaan komen, mag ervan worden uitgegaan dat die van criminelen afkomstig is die zich door de besluiten van Wienen gedwarsboomd voelen. Wienen gaat daar ogenschijnlijk luchtig mee om. Zo heeft hij aangekondigd niet voor deze druk te zullen zwichten.
De gemeenteraad van Haarlem koos in 2016 voor Wienen als burgemeester vanwege zijn reputatie als resultaatgericht man die staat voor zijn beslissingen. Haarlem vond hem een gedreven belangenbehartiger die zorgvuldig tot zaken komt. Wienen werd en wordt als een verbinder gezien die zich stevig opstelt waar het moet en in constructief overleg gaat waar het kan.
De laatste jaren wordt er aan de ‘zachte’ kant van leiderschap veel meer aandacht besteed dan ooit daar voor. Woorden als ‘luisteren’, ‘verbinden’ en ‘in hun kracht zetten’ domineren de pleidooien van consultants, trainers en coaches. Deze begrippen zijn belangrijker dan ooit. Maar deze begrippen hebben geen waarde als ze niet worden gekoppeld aan een duidelijke visie, inspiratie en resultaatgerichtheid. In de specifieke situatie waarin Haarlem zich nu bevindt wordt om pro-activiteit, moed en daadkracht gevraagd.
In de filosofie van ons trainingsbureau ‘Mission Command’ beschouwen wij leiderschap als een roeping om te willen verbinden, sturen maar ook te handelen. Een leider moet de fundamentele behoefte voelen om van dienst te willen zijn. Een leidinggevende is daarin dienend aan de medewerker, maar ook aan de opdracht. Het is een principiële keuze van een leider om aan het groepsbelang meer prioriteit te geven dan het eigen belang.
Burgemeester Jos Wienen laat zien dat hij invulling geeft aan beide aspecten van dienend leiderschap. Hij is een dienende leider vanuit overtuiging. Als verantwoordelijke voor het handhaven van de openbare orde en veiligheid neemt hij de moeilijke beslissingen in het belang van de veiligheid van de burgers van Haarlem. Zijn eigen belang, in dit geval zijn persoonlijke veiligheid, maakt hij daaraan bewust ondergeschikt. Volgens de Evolutionaire Leiderschapstheorie zijn mensen alleen bereid hun leiders te volgen als hun leiderschap voor de groep toegevoegde waarde heeft en wanneer zij bereid zijn zich voor de groep in te zetten. In ruil daarvoor krijgen leiders aanzien en gezag. In het geval van Haarlem werd dat gisteren duidelijk gemaakt met een spontane steunbetuiging op de Grote Markt van enkele honderden burgers. Met die reactie spreken zij hun waardering uit voor zijn daadkracht en ondersteunen zij zijn beleid met betrekking tot het handhaven van de openbare orde. Kortom, een bevestiging van zijn gezag.