In een blog op LinkedIn van een paar dagen geleden waarschuwt Willem Mastenboek voor mooie verhalen over kernwaarden en missie. ‘Ophouden met ingewikkeld en tijdrovend gedoe rond visie, missie en kernwaarden. Geen fraaie teksten meer. Het moet kort en bondig. In de vorm van een inspirerende ambitie of een motto’. Als voorbeelden hanteert hij het Van der Leegte motto ‘Kracht door samenwerking’ en het door JUMBO gehanteerde ‘Meer dan 100 % klanttevredenheid’. Mastenbroek benadrukt de eenvoud van een gedragen missie en vindt dat met name consultants en communicatiespecialisten teveel tijd besteden aan communicatie over missie, visie, strategie, kernwaarden en businessplanning. Het is volgens hem het persoonlijk contact van de leiding dat betrokkenheid en kracht bij de werknemers moet opwekken.
Gedragen missie en visie zijn het vertrekpunt
Richting geven en duidelijkheid scheppen zijn de eerste verantwoordelijkheden van een leider. Met behulp van een gedragen missie en visie maakt een leider duidelijk waarom de organisatie moet blijven bestaan, wat haar bestaansrecht is, maar ook waar de organisatie op de langere termijn wil uitkomen. Een visie geeft niet alleen richting, maar vormt de basis voor besluiten en kanaliseert energie. Met andere woorden, het geeft focus. Daarnaast werkt het bindend en inspireert het medewerkers. Ik heb zo mijn twijfels of bijvoorbeeld het motto van de CEO van SouthWest, ‘We have a ‘strategic’ plan. It’s called doing things’, wel voldoende aanknopingspunten biedt voor zijn werknemers.
Kernwaarden
Kernwaarden kunnen wel degelijk duidelijkheid scheppen als ze op inspirerende en enthousiasmerende wijze richtinggevend zijn voor het gewenste gedrag van de medewerkers. Kernwaarden kunnen een antwoord geven op de vraag waarom een medewerker er trots op kan zijn om bij die organisatie te werken. Als Projectofficier Vorming kreeg ik enkele jaren geleden de opdracht te beschrijven hoe de selectie, opleiding en training ‘tot een voor zijn operationele opdracht berekende militair en eenheid’ er binnen de Landmacht uit moest zien. Het moest het begrip ‘vorming’ handen en voeten geven en borgen in het dagelijkse denken, doen en handelen van Landmachtmilitairen. Na diverse sessies met een groot aantal respondenten binnen de Koninklijke Landmacht bleek de overgrote meerderheid met veel geestdrift van mening dat ‘Moed’, ‘Toewijding’, en ‘Veerkracht’ het meest karakteristiek waren voor een Landmachtmilitair. Als je erin slaagt de kernwaarden van de organisatie te verbinden met de persoonlijke doelen van mensen gaan zij zich ook persoonlijk identificeren met de groep waar zij deel van uitmaken. Geen afgekloven verhalen dus, zoals Mastenbroek stelt, maar pure betrokkenheid.
Geloofwaardigheid
Ik ben het eens met Mastenbroek als hij stelt dat het vooral aankomt op de geloofwaardigheid van de leiding. Of men wel weet wat er speelt. De vertaling van de relatief abstracte kernwaarden naar concrete gedragsrichtlijnen en acties blijft vaak achterwege. Er wordt onevenredig veel tijd geïnvesteerd in het opstellen van een gedragen missie en te weinig in het realiseren daarvan. Via de bekende ‘zeepkistsessie’ wordt de visie, nadat deze is opgesteld, aan het voltallige personeel gepresenteerd. In veel gevallen is de visie in een klein gezelschap tot stand gekomen of van hogerhand opgelegd. Daardoor ontbreekt het aan draagvlak. Vaak blijft het ook bij die eenmalige presentatie.
Gedragen missie via collectief proces
Leidinggevenden moeten zich realiseren dat hun medewerkers zich in veel gevallen vereenzelvigen met de organisatie waar ze werken. Vanuit een intrinsieke motivatie werken zij mee aan de doelen van de organisatie. Juist dat gegeven moet leiders duidelijk maken dat ze zo’n richting niet in hun eentje moeten bedenken om het vervolgens op een zeepkistsessie wel even toe te lichten. Kennis is tegenwoordig gemeengoed en niet meer alleen aan de leiding voorbehouden. Het formuleren van een visie moet daarom een collectief proces zijn waarin iedereen vanuit zijn expertise en perspectief kan bijdragen. Participatie in de totstandkoming van een visie, maar ook andere beslissingen, leidt niet alleen tot een breder draagvlak maar ook tot een betere en betrouwbare uitvoering van die beslissingen. Daarna komt het aan op de koersvastheid, discipline en volharding van de leiding. Stap voor stap moet die visie geconcretiseerd moeten worden in tastbare operationele doelen. Daar ligt de belangrijkste taak voor de leiding van de organisatie. Zij zal bereid moeten zijn tijd en energie in dit moeizame proces te blijven steken en de overtuiging demonstreren om de visie ook echt in realiteit om te zetten. Door het voorbeeld te geven, anderen aan te spreken, indien nodig afscheid van hen te nemen die niet mee willen of kunnen en de trots te blijven voeden van de medewerkers die in de organisatie werken. Alleen op deze wijze kan de strekking van de waarden waar de organisatie voor staat betekenis gaan krijgen tot op het niveau werkvloer.
Eens sparren over de richting van jouw bedrijf? Neem contact met ons op.
